Apel polskich naukowców o wsparcie dla unijnego rozporządzenia o odbudowie przyrody

Autorzy listu podkreślili, że istnieje wiele naukowych dowodów na to, iż przywracanie przyrody jest nie tylko potrzebne dla ochrony dzikich gatunków, ale jest też konieczne dla podtrzymania dobrobytu ludzi, szczególnie w kontekście zmian klimatycznych. NRL, poprzez odtwarzanie ekosystemów, pomoże łagodzić skutki susz, zmniejszać ryzyko powodzi oraz poprawiać jakość środowiska w miastach, co korzystnie wpłynie na jakość życia obywateli. Dodatkowo ma szansę przynieść korzyści gospodarcze oraz przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa żywnościowego.

"Susze są poważnym zagrożeniem dla polskiego rolnictwa, a ich skutki nasilają się wraz z postępującymi zmianami klimatycznymi. Odtwarzanie funkcjonujących ekosystemów w krajobrazie rolniczym przyniesie konkretne korzyści, takie jak zwiększenie żyzności gleby, poprawa retencji wody, ochrona przed erozją oraz zapobieganie spadkowi różnorodności biologicznej. Te działania, obejmujące m.in. odtwarzanie populacji owadów zapylających, ochronę zasobów węgla w ekosystemach, restytucję torfowisk i krajobrazu, są kluczowe dla przyszłości polskiego rolnictwa. Pozwolą one uczynić je bardziej odpornym na zmiany klimatu i związane z nimi ekstremalne zjawiska" - czytamy w liście.

Naukowcy wskazali, że nasze rolnictwo jest w stadium silnego wzrostu intensywności produkcji, związanego z rosnącym poziomem nawożenia i powiększaniem areałów monokultur. Ich zdaniem skutki takiego trendu są dla ludzi i przyrody negatywne, i wykraczają daleko poza sektor rolniczy. Spływ pozostałości nawozów do rzek powoduje wzrost żyzności wody i prowadzi do zakwitów glonów i bakterii w rzekach i jeziorach. Skala zanieczyszczeń jest tak duża, że zakwity dotyczą również Morza Bałtyckiego. Coroczne zamykanie wielu plaż, z uwagi na zawarte w wodzie toksyny pochodzące z zakwitów, staje się regułą, a nie wyjątkiem. Eutrofizacja morza, rzek i jezior wraz z postępującymi zmianami klimatycznymi będzie prowadzić do katastrof ekologicznych, a jedynym sposobem, by im przeciwdziałać jest odtworzenie stref buforowych wychwytujących zanieczyszczenia rolnicze zanim trafią do wód. Autorzy listu stwierdzili, że katastrofa na Odrze jest przykładem tego, co nas czeka, jeśli nic nie zrobimy.

"Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych ma szansę zmniejszyć ryzyko występowania niekorzystnych zjawisk. Korzyści z NRL są rozproszone i będą dotyczyły nas wszystkich. Z drugiej strony należy podkreślić, że przystąpienie do programu odtwarzania ekosystemów będzie dla rolników (i innych właścicieli gruntów) dobrowolne, a państwa członkowskie mogą dowolnie wprowadzić zachęty finansowe, aby uczynić te działania atrakcyjnymi" - napisano w dalszej części listu.

Naukowcy dodali, że "przyroda nie zna granic, a jej skuteczna ochrona wymaga skoordynowanych działań wielu krajów. NRL to owoc wieloletniej legislacyjnej batalii o przywrócenie przyrodzie należnego miejsca w Unii Europejskiej. Chcielibyśmy również podkreślić, że cele polskiego rządu dotyczące środowiska, tj.: ochrony lasów, ochrony i rewitalizacji rzek, odtwarzania torfowisk, ochrony różnorodności biologicznej w miastach są praktycznie tożsame z zapisami NRL" - zaznaczyli.

Autorzy listu zaapelowali o przyczynienie się do ostatecznego przyjęcia rozporządzenia w sprawie odtwarzania przyrody w Radzie Unii Europejskiej poprzez głosowanie za tym rozwiązaniem. Według nich decyzja ta będzie zgodna z rekomendacjami Państwowej Rady Ochrony Przyrody, a przyjęcie i realizacja postanowień tego rozporządzenia jest kluczowym krokiem w kierunku zrównoważonego rozwoju Polski i Europy oraz zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego przyszłym pokoleniom.

Pod listem do premiera podpisało się 215 przedstawicieli polskiej nauki, w tym 13 z Uniwersytetu Jagiellońskiego: dr hab. Łukasz Michalczyk, prof. UJ; dr Justyna Kierat; dr hab. Paulina Kramarz, prof. UJ; dr Joanna Tusznio; dr hab. Agnieszka Pajdak-Stós; dr hab. Aleksandra Walczyńska; dr Anna Maria Łabęcka; prof. Michał Woyciechowski; prof. Marcin Czarnołęski; dr Joanna Kajzer-Bonk (Wydział Biologii) oraz Joanna Stalińska (Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii), dr Dominik Kaim (Wydział Geografii i Geologii) i dr Maciej Grodzicki (Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej).

Giganci zatruwają świat